He Unit no ka lawe ʻana i ke kanaka i loko o ka hoʻonaʻauao
Kanaka & Pili
Inā he kanaka ʻoe, pili kēia anakahi.
ʻOiai ʻo ka hapanui o mākou e ʻaelike he poʻe like nā kānaka āpau (oxygen, hydrogen, carbon, a me nā mea ʻē aʻe), ola mākou āpau i nā ola kūikawā. Loaʻa iā mākou āpau nā ʻike kūikawā. He paʻakikī ka ʻike o ke kanaka a me ka noho ʻana. E aʻo pū kākou. E hoʻomanaʻo kākou no kākou āpau.
ʻOkoʻa mākou āpau i nā ʻano he nui, akā like like pū nō hoʻi mākou. Hāʻawi kēia iā mākou me nā nīnau nui.
Makemake mākou e ʻimi i kā mākou ʻokoʻa a me kā mākou ʻano like? Makemake mākou e ʻike hou aʻe i kā mākouselves a me ka poʻe a puni mākou? Hoʻomaopopo hou aʻe? ʻIke hou aʻe? ʻOi aku ke aloha? Maluhia hou aku? Pehea?
Aia kēia anakahi no kēlā me kēia kanaka i mākaukau e noʻonoʻo i nā nīnau nui a mākaukau hoʻi e loaʻa kamaʻilio paʻakikī i ka huakaʻi e hana hou i ka lole o ko mākou mau kaiaulu a paipai i ka ʻohana. ʻO ka huakaʻi e maluhia.
ʻO mākou a pau ʻāpana o ka lāhui kanaka. Nā mea pili pū kekahi.
A no ka hapa nui o mākou ʻaʻole i loaʻa ka manawa kūpono e hānai i kekahi o kā mākou hiki ke hoʻokumu pono. E hoihoi. E empathize. E noʻonoʻo loiloi. E laulima. E aloha. ʻIke iā ʻoe iho a paipai i ka lilo ʻana.
Nui a lehulehu o mākou e ulu aʻe me ke kākoʻo ʻole e hoʻomaʻamaʻa i kēia mau hiki i ko mākou ola i kēlā me kēia lā.
ʻO kēia ke alakaʻi i nā ʻano kūʻokoʻa like ʻole:
Ke hoʻokolokolo nei i kekahi ma mua o ka hoʻomaopopo ʻana i kā lākou moʻolelo. Ke hoʻopili nei i ka nui o ke kālā e loaʻa i kekahi me lākou. Ke hoʻokūkū nei kekahi i kekahi no nā kumuwaiwai hiki iā mākou ke kaʻana like. Ke koho nei no ka mea ke hana nei nā mea ʻē aʻe a pau. Ke aloha ʻole i kekahi kanaka. Hele ka papa inoa.
Akā ʻaʻole nalowale ka manaʻolana, e nā kānaka. ʻAʻole kokoke loa.
Ma ka hopena o kēia anakahi:
E ʻimi mākou i ka waiwai o nā hiki kanaka like ʻole - ka minamina, ka noʻonoʻo loiloi, ka laulima ʻana, ke aloha - a e ʻike mākou i nā laʻana e hōʻike ana he hiki nō ke ola i kēia mau waiwai i ko mākou ola mau. E paipai i ka lilo ʻana a e ʻike i kekahi i kekahi kanaka nani o kekahi.
Lana ka manaʻo, e ʻohiʻohi mākou i ka koa hou e hānai a hoʻopili i kēia mau waiwai i ke komo pū ʻana me kā mākouselves, nā poʻe ʻē aʻe, a me ko mākou honua. Lana ka manaʻo, e wehe mākou i ko mākou naʻau a me ka noʻonoʻo i kahi mea hou aʻe. Puʻuwai puʻuwai, ʻaʻole ka lolo wale.
Lana ka manaʻo, e noʻonoʻo mākou i ke ʻano o ke kanaka. Ma ke ʻano o ka paipai ʻana i ka ʻohana. Ma ke ʻano o ka noho ʻana me ka ubuntu. He aha ke ʻano o ka hana hou ʻana i ka lole o ko mākou mau kaiaulu. He aha ke ʻano o WE WE.
Hoʻohui i ka Manaʻo Manaʻo:
E ho'āʻo i keia haʻawina manuahi (ai ole keia kekahi!) me kāu papa, ʻohana, a i ʻole kekahi hui o nā kānaka e hoihoi i ka ʻano o kēia ʻano kūkākūkā e pili ana i ke kanaka, ka pili ʻana, a me ke aloha.
A hoʻomanaʻo:
ʻO kēia kahi pūnaewele manuahi i piha i ka hoʻohuihui o nā ʻike curated. Kēia maʻiʻo curated, e like nā Huakaʻi Aʻo i kēlā Better World Ed hana, ʻaʻole i manaʻo ʻia e haʻi iā mākou i ka mea e noʻonoʻo ai.
Akā, ua manaʻo ʻia e paipai iā mākou e noʻonoʻo hohonu a loiloi. E haʻohaʻo. E hoihoi. E hoʻomaka i nā kamaʻilio paʻakikī hou aʻe. I heartstorm me kā mākouselves a me nā poʻe ʻē aʻe. E paipai i ka hohonu.
Heaha ke ano o ke kanaka?
ʻAe, kali. No laila he aha mākou?
Hoʻomaka ka moʻolelo o ke kanaka, maikaʻi… i ka hoʻomaka. 13.7 piliona makahiki aku nei.
Inā mākou he ʻĀtoma wale nō, no ke aha mākou e huli ʻokoʻa ai i kekahi?
Hōʻike ka ʻokoʻa i ka mālama ʻana i kekahi i kekahi? He aha ke ʻano o ka pili ʻana iā ʻoe?
Pehea mākou e noʻonoʻo ai e pili ana i ko mākou home (Honua)?
Noho mākou i kahi pōhaku lele liʻiliʻi (akā waiwai nui) lele me ka wai. He aha nā kuleana a mākou iā ia, i kā mākouselves, a i kekahi i kekahi?
He aha ka mea a mākou e ʻike ʻole ai?
He aha kekahi mau nīnau āu e manaʻo ʻole ai he pane kāu? He aha kekahi mau nīnau i pane ʻole ʻia e kekahi kanaka?
Kekahi Mau Nīnau Manaʻo Nui
E noʻonoʻo, kākau, puʻuwai puʻuwai, kūkā:
1. Pehea i loaʻa ai nā kānaka, a me nā mea a puni mākou?
2. I ka manawa hea mākou i hoʻomaka ai e hoʻonohonoho i nā hui? Pehea i alakaʻi ʻia ai ka aʻo ʻana i ka honua i ʻike ʻia i kēia lā? Ma hea kahi kūpono i kēia moʻolelo?
3. Aia nō ʻaʻohe maopopo e ola mau kēlā kanaka, a ʻaʻole mākou i hele ma aneʻi i lōʻihi. He aha ka hana a mākou āpau e kōkua ai i ka hoʻomau ʻana o ke ola o ke kanaka, ola, a hoʻomau?
4. I nā ala hea nā wikiō a me nā nīnau i luna e pahu ai i kou noʻonoʻo a me kou puʻuwai i kahi ala hou? E paipai i ka noʻonoʻo ʻana e pili ana i ke kanaka a me ka pili ʻana i nā ʻano hou?
Ka hoʻomaopopo ʻana i kā mākouselves a me kekahi poʻe ʻē aʻe
Pehea e maopopo ai iā mākou kekahi i kekahi?
He aha ke ʻano o ka empathize? E ʻimi ai i ka naʻauao? E hoʻolohe hohonu ai me ke aloha? E alualu i ke kaulike? E paipai i ka pili?
E hoʻāʻo i ka hoʻolālā haʻawina e hele pū ana me kou ʻohana, hoaaloha, papa (inā he mea aʻo ʻoe), a i ʻole e kāuself! E hoʻopili pū i ke āpau o ke aloha. E kūkulu kāua.
He aha ka hopena ke ʻike ʻole mākou i nā poʻe ʻē aʻe ma ke ʻano he kanaka piha?
Pehea e hoʻopili ai kahi āpau i ke aloha iā mākou? Pehea e pili ai i nā poʻe ʻē aʻe? Ua ʻike mua ʻoe i ka hoʻokolokolo mua e pili ana i kou ʻano a pehea kou nohona? E noʻonoʻo i nā manawa āu i hoʻokolokolo ai i kekahi me ka maopopo ʻole o kā lākou moʻolelo. Pehea e hiki ai iā mākou ke hana pū e neʻe i mua o kēia mau hoʻokolokolo a mālama kekahi i kekahi me he mea lā - e like me nā kānaka? Pehea e hiki ai iā mākou ke hoʻomanaʻo he pili mākou?
Ka ʻimi ʻana i kā mākou mōʻaukala: No ke aha i loaʻa ai kekahi o nā pilikia e kū nei ke kanaka i kēia lā?
Manaʻo pinepine mākou no hea mai nā pilikia a mākou e kū nei. He mea nui na mākou e ʻimi i kēia haʻohaʻo ma ke ʻano kūpono. ʻO kā mākou hihia hihia mua: ʻōiwi ʻōnaehana i United States.
He aha ke ʻano o ka ʻike ʻana i kēia ʻano kaulike ʻole?
He aha ke ʻano o ka ʻike no mākou e mālama hoʻomāinoino ʻia? E hoʻāʻo e komo i loko i nā ʻike o kekahi i kekahi.
He aha nā ala e hoʻomau ai mākou i kēia mau pilikia? He aha nā makaʻi o ka hana ʻana pēlā?
Inā ʻaʻole mākou e kūʻē i kā mākou mau manaʻo - inā ʻaʻole mākou e hoʻokau i ka makemake ma mua o ka hoʻokolokolo - pilikia mākou i ka hōʻeha ʻana i nā poʻe ʻē aʻe, pololei a pololei ʻole. Pilikia mākou e noho hāmau i ka wā e ʻōlelo ai ka mea nui. Pilikia mākou i ka ʻike ʻana i nā poʻe a me nā moʻomeheu ʻē aʻe ma ke ʻano he moʻolelo hoʻokahi, ma mua o ka ʻike ʻana i ka paʻakikī nani o ke kanaka.
Nānā: He aha ka hopena o ka ʻimi ʻana i ka ʻike hohonu o kā mākouselves a me nā mea ʻē aʻe? Pehea e pili ai kēia i ka pili ʻana a me kā mākou hui kanaka?
Ke hoʻokokoke ʻana: ʻO ka ʻōnaehana paʻahao o ʻAmelika Hui Pū ʻIa
Ma mua, i ka manawa, a ma hope o ka nānā ʻana, e noʻonoʻo i kekahi ʻano kanaka nui a me nā nīnau e pili ana iā ʻoe:
No ke aha a pehea i hoʻolālā ʻia ai ka ʻōnaehana paʻahao US? I nā ala hea e hoʻopili ai nā kumuhana like ʻole i loko o nā wikiō āpau i kēia ʻāpana? He aha nā mea a mākou i aʻo ai mai kēia mau kumuwaiwai āu i ʻike ʻole ai ma mua?
Ka hoʻomaopopo ʻana i kā mākouselves a me kekahi poʻe ʻē aʻe
ʻO ka Huakai Kanaka a me ka Hopena
Pehea e maopopo ai iā mākou kekahi i kekahi?
He aha ka manaʻo o ke aloha? I ka imi naauao? E hoʻolohe hohonu a me ke aloha? E hahai i ke kaulike? No ka paipai ʻana i ka pili ʻana a me ka ʻike ʻana i kā mākou hui kanaka?
He aha ka hopena ke ʻike ʻole mākou i nā poʻe ʻē aʻe ma ke ʻano he kanaka piha? Ke ʻike ʻole mākou i kā mākou hui kanaka?
Pehea e hoʻopili ai kahi āpau i ke aloha iā mākou? Pehea e pili ai i nā poʻe ʻē aʻe? Ua ʻike mua ʻoe i ka hoʻokolokolo mua e pili ana i kou ʻano a pehea kou nohona? E noʻonoʻo i nā manawa āu i hoʻokolokolo ai i kekahi me ka maopopo ʻole o ka moʻolelo o ke kanaka. Pehea e hiki ai i ke kanaka ke hana pū e neʻe i mua o kēia mau hoʻokolokolo a mālama kekahi i kekahi me he mea lā - e like me nā kānaka? Pehea e hiki ai iā mākou ke aʻo e hana pū i kēia?
Ka Haʻawina Hoʻonaʻauao Ke Kanaka: Ke ʻano o ke kāne, ka pono ʻole, a me ka hoʻokae
E aʻo pū kākou a ʻimi i nā ʻano manaʻo like ʻole e pili ana i ka hoʻāhewa kāne a me ka kaulike ʻole.
Nānā: i nā ala hea ʻoe e ʻike ai ke ʻike nui nei i nā ʻano kāne a keu i kou ola iho? I nā ala hea e hiki ai iā mākou ke paipai i ka lilo ʻana e like me ka maopopo o ka hoʻokalakupua?
He aha nā ala e hiki ai iā mākou ke hoʻomaka e lanakila i ko mākou manaʻo a me ka pono ʻole o ke kāne? E ʻike i kā mākou hui kanaka?
He aha nā ala a mākou e hoʻomau ai i ka liko a me ka hoʻokolokolo e pili ana i ka wahine, a pehea e hiki ai iā mākou ke hoʻomaka e lanakila i kēia mau ʻaoʻao e hana i ka pono kāne?
Kanaka Heluhelu Helu Kanaka & Pono:
ʻAʻole kokoke kēia i kahi papa inoa hoʻopau. He papa inoa wale ia o nā heluhelu ʻana a mākou i ʻike ai he mea kōkua ma nā ʻano like ʻole, a lana ko mākou manaʻo e loaʻa iā lākou ia mea he naʻauao a maikaʻi hoʻi. Ma kēia ʻimi e ʻike i ko mākou lāhui a lilo i lālā.
Ua hoʻopili pololei mākou i kēlā me kēia ʻatikala:
0. Loaʻa i nā kamaʻilio paʻakikī me ka wiwo ʻole
1. Ke huli nei i kekahi i kekahi (kahi puke maikaʻi e pili mau ana, a pili pono i kēia manawa)
2. Hana ʻo Neil DeGrasse Tyson i kēia Masterclass ikaika. Kālā kālā inā ʻaʻole ʻoe he lālā. ʻAʻole mākou e uku ʻia inā ʻoe e kau inoa. He mea mana naʻe ia. He manaʻo wale nō. Inā paha ʻoe e kau inoa hiki iā ʻoe ke hōʻoia iā Masterclass e uku lākou iā mākou no ke kuhikuhi ʻana iā ʻoe? 🙂
3. ʻO ka maluhia kēlā me kēia ʻanuʻu (kahi puke nui e pili mau ana, i kēia manawa)
4. Ka Papahana 1619. E ʻimi i ka hala o ka US i nā kikoʻī.
5. ʻO kahi papa inoa heluhelu anti-racist na Ibram X. Kendi (ʻAe, kahi papa inoa i loko o kahi papa inoa)
6. ʻO ka Anatomy of Peace (kekahi puke nui aʻe no kēia manawa kahi e nui ai ka maluhia)
7. Banako kumuwaiwai lāhui & lāhui mai Ke Aʻoaʻo Tolerance
8. ʻO kahi kuanaʻike nui e pili ana i kahi puke e pili ana i ka White Fragility
9. ʻO ka ʻoiaʻiʻo Radical o Kauka Martin Luther King, Jr. (Ke aʻo ʻana i ke ahonui)
10. Nā Heluhelu Pono ma nā Mole o ka Hoʻoili (PBS)
11. Mea Ola ʻEleʻele (BlackLivesMatter.com)
Loaʻa kahi ʻatikala, wikiō, a i ʻole kumuwaiwai āu e makemake ai e ʻike i ka hiʻohiʻona. E kīloi aku i waho! A i ʻole Waiho i kahi haʻawina ua hoʻolālā ʻoe!
ʻOi aku ka maikaʻi o ke aʻo ʻana (ʻoiai inā ma ke kelepona a i ʻole ke kelepona wikiō i kēia mau lā). Inā makemake ʻoe e kamaʻilio a hoʻomau i ke aʻo ʻana, ʻike ʻoe i kahi e loaʻa ai iā mākou (hint: ke kihi ʻākau i lalo o kāu pakuhi).